SGR - Đờn ca tài tử là một loại hình nghệ thuật dân gian đặc trưng của vùng đất Nam Bộ, đã được Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa của Liên hợp quốc (UNESCO) công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại ngày 5/12/2013. Lúc đó tôi vui lắm, vì tôi là kẻ ghiền “đờn ca tài tử” và có thể chinh phục nhiều bài góp vui.

Trước đó, khi tôi theo thầy học cải lương, điều đầu tiên là chép bài của “giáo án” vào vở, thích bài nào chép bài đó, rồi thầy đàn, từng bạn ca; nếu chưa quen “ca khúc” thì chú ý nghe một “sư huynh”, “sư tỷ” ca trước, xong đến lượt mình, thầy chỉnh tông. Tôi thì cố chép cho được nhiều bài, rồi về nhà luyện thêm. Sau đó tôi còn tham gia câu lạc bộ dân ca của nhà văn hóa. 

Cái hay đặc biệt của cải lương, dân ca, là từ nền một điệu nhạc bất biến, soạn giả chế tác nên các bài ca khác nhau.

Bạn càng biết nhiều “điệu”  (có hơn trăm điệu), bạn có thể tự ca cả trăm cả ngàn bài ca. Khó nhất, dài nhất vẫn là 6 câu vọng cổ, nhưng cũng dễ thôi mà, đều có công thức bổng trầm, nhịp nhàng.

Thế nên, hôm nay xin mạo muội gửi đến các bạn tuyển tập nhỏ bài ca điệu lý, bạn chỉ cần check điệu đàn trên youtube đúng tiêu đề in đậm, nghe theo, là có thể ngân nga tự tập ca, giữ hồn một loại hình âm nhạc Việt Nam lưu truyền mãi mãi.

ĐIỆU 1: VỌNG KIM LANG

Buổi tiễn đưa nhau nghe buốt đau tim này!

Ôi mắt hoen lệ mờ, mà hình nàng vẫn không mờ phai!

Bấy lâu gối chăn mặn nồng mà giờ đành phụng loan lìa đôi!

Sơn hà đang hồi ngập tràn nguy biến

Thiếp sang cống Hồ là để cứu lấy non sông.

Chớ nên luyến lưu thêm buồn. Tình ta đành cách ngăn từ đây!

Khanh ơi, chớ nói chia lìa, làm cho lòng trẫm thêm vò tơ!

Giờ đây đôi ngã chia ly, nhớ nhau trong mộng mà thôi!

Biên thùy mịt mờ xa xăm.

Bước gian truân, chỉ mình Chiêu Quân!

(Trích: “Hớn đế biệt Chiêu Quân” - soạn giả: Viễn Châu)

ĐIỆU 2: CHIÊU QUÂN KHÚC

Ôi giờ phút chia ly, lệ sầu ướt hoen mi

Thương nhớ thôi đành chôn lấp.

Đau đớn đau tim này.

Nhìn mặt nhau, sao thốt không nên lời!

Thôi hết mong sum họp với bạn tình chung.

Dẫu cho núi thẳm cách ngăn duyên kiếp, tấm thân hồng nhan, đáp ơn Thánh hoàng.

Cứu nguy nước nhà, liều thân sang Hồ Bang.

Dẫu cho gặp ngàn phong ba vẫn không sờn gan.

(Trích: “Hớn đế biệt Chiêu Quân” - soạn giả: Viễn Châu)

ĐIỆU 3: ĐOẢN KHÚC LAM GIANG

Từ ngày rời xa quên, xa bến sông, xa con đò bao dấu yêu

Làm dâu xứ xa quê người, bao năm dài. Thương mình vất vả!

Tình vợ chồng trăm năm, luôn chắt chiu, ta dành cho nhau.

Cho dù cháu rau cà dưa, nắng mưa trên đồng, vai gầy áo nâu sờn phai.

Này vợ hiền yêu ơi, anh quý anh thương

Thương lắm dáng em gầy, nụ cười môi duyên, đôi mắt long lanh.

Dù nắng dù mưa,

Trong khó nghèo mà em vẫn cười, luôn giữ lòng thủy chung suốt đời.

Nắng sớm mưa khuya, em nhọc nhằn,

Vì con chẳng quản gian lao, nắng mưa gồng gánh,

Áo nâu vai sờn nhưng tràn niềm vui,

Chẳng khi than phiền một lời. Mình ơi, anh quý anh thương…

(“Thương vợ” - lời bài hát:  Trương Hoài Phong)

ĐIỆU 4: PHI VÂN ĐIỆP KHÚC

Tiễn em theo chồng về quê, xa rời anh

Hết mong sum vầy, ơi người, thấu chăng cho lòng anh!

Em phụ tình anh đây, có hiểu cho lòng

Lòng này yêu em, mãi mãi không bao giờ đổi thay.

Em là người yêu của anh, mà tháng năm anh vẫn mơ về em

Duyên tình này anh khắc ghi

Mãi trong tim chẳng quên bao giờ.

Nay chia lìa thôi còn gì đâu!

Hỡi em yêu, nỡ quên cho đành tâm!

Cách … xa nhau rồi, thôi còn gì đâu!

Nói không nên lời, ôi tình yêu.

Mãi ghi trong lòng hình bóng của người anh mến yêu.

Trăng… ở trên bầu trời, trăng già hay chăng,

rẽ chia đôi đường tình ái

Chúc em theo chồng tròn duyên, thôi đừng luyến lưu.

Còn đâu! Để khổ sầu tim anh.

Tình anh trao, em đành quên sao!

(Lời bài hát: đang cập nhật)

ĐIỆU 5: LƯU THỦY HÀNH VÂN

Sương trắng nhuộm rừng thông vấn vương

Đưa tiễn em lên đường

Nam Sơn đây chốn chia tay phản hồi gia trung.

Hoa lá bay rơi rụng bên đường.

Oanh yến vang lời ca tiễn đưa.

Đôi mắt hoen lệ mờ

Bao phen toan nói với ai những điều mai sau.

Nhưng bỗng dưng em lại nghẹn ngào.

(Trích “Chúc Anh Đài” - soạn giả: Viễn Châu)

ĐIỆU 6: LÝ TÒNG QUÂN

Ai kêu đò, ai kêu đò, có em

Tiếng ai tiếng ai kêu đò,

Chờ em rẽ nhịp đưa đò sang bến

Dòng nước tung tăng, ánh trăng mơ mộng

Thương bóng hình nghiêng nghiêng, cô lái đò sang sông.

Ơi đò, ơi đò, đò ơi

Rẽ nước nhanh, đón anh sang bờ

Đò đang rẽ nhịp, rẽ nhịp sang bến,

Cành lá xôn xao như vẫy tay gọi

Ơi đò, đò ơi, ơi đò! Chờ có em!

(Trích “Điểm hẹn quê hương”, tác giả: Văn Chí Mỹ - Hiền Phương)

ĐIỆU 7: LÝ TRĂNG SOI

Đêm dần khuya, sương trắng giăng màn

Chỉ còn lại ta với cây đàn

Với lời ca theo tháng năm phai tàn.

Ôi đàn ơi! Đời ta nghệ sĩ sương gió ngàn nơi

Và giờ đây mái tóc đã pha sương

Chưa biết tìm đâu một tình thương.

(Trích: “Ai kẻ tri âm”, tác giả: Hoàng Đức)

Mời bạn đón xem các điệu lý hay trong Phần 2 tiếp theo nhé.

Văn Bửu - Hoàng Lan